Wettelijk erfdeel van kinderen

Bij testament kan iemand geheel naar eigen inzicht over zijn erfenis beschikken en dus ook zijn kinderen onterven. Maar de wet kent het wettelijk erfdeel, ook wel legitieme portie. Een kind kan altijd aanspraak maken op een deel van de erfenis. Dat deel is de helft van zijn erfdeel als er geen testament is.

Uiteraard is de legitieme portie een dankbare aanleiding tot veel geschillen bij de rechter. Vooral de door de erflater tijdens leven gedane giften zijn daarbij onderwerp van discussie. Dergelijke giften moeten voor de berekening van de legitieme worden bijgeteld. Schenkingen en andere (verhulde) vermogensoverdrachten tijdens leven (bijvoorbeeld verkoop tegen een te lage prijs) zijn dan een mikpunt. Ook schenkingen die niet gebruikelijk of bovenmatig zijn komen aan de orde. Uiteraard verschillen de beschonkene en de legitimaris van mening hoe de betreffende giften moeten worden gekwalificeerd.

In een uitspraak van 21 december 2021 heeft het gerechtshof Amsterdam geoordeeld over een geschil met betrekking tot de berekening van de legitieme portie.

Uitspraak

De erflater (de overledene) liet vier kinderen na. Twee van hen zijn onterfd en de andere twee zijn tot enig erfgenamen benoemd. In geschil is of de aan de twee ervende kinderen tijdens leven van erflater gedane schenkingen gebruikelijk en niet-bovenmatig zijn. Afhankelijk daarvan worden deze wel of niet in aanmerking genomen bij de berekening van de legitieme.

Volgens het hof brengt de beschermingsgedachte van de legitieme portie met zich mee dat de giften in dit geval niet-gebruikelijk en bovenmatig zijn. Het hof zet uiteen wat wordt verstaan onder een gebruikelijke gift: ‘Gangbare, gewone giften zijn giften voor een verjaardag, een huwelijk of voor Sinterklaas of kerst en zijn ook giften die aan kinderen worden gedaan zonder al te groot onderscheid te maken’. Onder niet bovenmatig wordt verstaan: ‘gering van omvang, waarbij de omstandigheden zoals de financiële positie van de gever een zekere rol moet kunnen blijven spelen’.

Het hof ziet geen concrete reden aanwezig voor de betreffende schenkingen. Conclusie is dat het doel van de schenkingen was het besparen van erfbelasting en het benadelen van de twee onterfde kinderen. Deze giften moesten om die reden worden meegenomen bij het berekenen van de legitieme portie. De stelling dat een gift niet bovenmatig is wanneer deze het jaarlijks vrijgestelde bedrag voor de schenkbelasting niet te boven gaat, vormt volgens het hof geen zelfstandige grond om iets anders aan te nemen.

Conclusie

Uitganspunt is dan wel dat iemand naar eigen goeddunken over zijn nalatenschap kan beschikken en dus ook zijn kinderen kan onterven, maar dat legitimarissen (kinderen die een beroep doen op hun wettelijk erfdeel) daar soms een correctie op kunnen toepassen.

Mocht u vragen hebben  over een erfrechtelijke kwestie, neem dan gerust contact met mij op.

mr Jean van Zinnicq Bergmann                                                   Van Zinnicq Bergmann Advocaten

Advocaat erfrecht                                                                           ‘s-Hertogenbosch