Studiekosten voor advocaat-stagiairs: wie betaalt de rekening?

De Hoge Raad heeft eind vorige maand een belangrijke uitspraak gedaan die grote gevolgen heeft voor de advocatuur en voor het arbeidsrecht. In een zaak tussen een advocatenkantoor en een advocaat-stagiaire oordeelde de Hoge Raad dat studiekosten voor de verplichte Beroepsopleiding Advocatuur volledig door de werkgever moeten worden betaald. Een beding in de arbeidsovereenkomst dat deze kosten (deels) op de stagiaire verhaalt, is nietig.

De casus

Een advocaat-stagiaire werd op staande voet ontslagen wegens het herhaaldelijk niet opvolgen van redelijke instructies. Het advocatenkantoor eiste vervolgens, op basis van een studiekostenbeding, dat zij de kosten van haar beroepsopleiding zou terugbetalen – een bedrag van circa €13.500 exclusief btw.

De rechtbank Rotterdam stelde de stagiaire begin 2024 in het gelijk. De opleiding was immers verplicht voor haar functie en dus moest de werkgever deze kosten dragen. Het gerechtshof Den Haag legde de zaak voor aan de Hoge Raad via prejudiciële vragen. De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) voegde zich bij de procedure vanwege het belang voor de hele beroepsgroep.

Het oordeel van de Hoge Raad

De Hoge Raad bevestigt het advies van advocaat-generaal Drijber: een studiekostenbeding dat de kosten van de verplichte Beroepsopleiding Advocatuur op de stagiair verhaalt, is nietig. De opleiding is noodzakelijk voor het uitoefenen van de functie en moet daarom kosteloos worden aangeboden door de werkgever. Dit volgt uit zowel nationaal als Europees recht.

Ook de kosten voor verplichte permanente opleiding – zoals het behalen van opleidingspunten – vallen onder deze verplichting. Werkgevers moeten hun advocaten in staat stellen deze scholing te volgen zonder dat zij de kosten zelf dragen.

Tips voor werkgevers

(1) Herzie arbeidsovereenkomsten. Controleer of er studiekostenbedingen zijn opgenomen die betrekking hebben op verplichte opleidingen. Schrap deze om juridische risico’s te vermijden.

(2) Maak onderscheid tussen verplichte en vrijwillige scholing. Kosten voor opleidingen die niet noodzakelijk zijn voor de functie mogen onder voorwaarden worden verhaald, mits het beding aan strikte eisen voldoet.

(3) Investeer in transparantie. Bespreek bij indiensttreding duidelijk welke opleidingen verplicht zijn en wie de kosten draagt. Dit voorkomt conflicten achteraf.

Tips voor werknemers

(1) Ken je rechten. Als een opleiding noodzakelijk is voor jouw functie, mag de werkgever de kosten niet op jou verhalen. Dit geldt ook bij voortijdig vertrek of ontslag.

(2) Lees je contract kritisch door. Staat er een studiekostenbeding in je arbeidsovereenkomst? Laat dit juridisch toetsen, zeker als het gaat om verplichte opleidingen.

(3) Vraag om duidelijkheid. Twijfel je of een opleiding verplicht is? Vraag je werkgever om schriftelijke bevestiging en verwijs naar de uitspraak van de Hoge Raad indien nodig.

Conclusie

Deze uitspraak benadrukt het belang van zorgvuldige contractvorming en eerlijke scholingsvoorwaarden. Voor de advocatuur betekent het een duidelijke stap richting betere bescherming voor advocaat-stagiaires. Voor andere sectoren is het een reminder: noodzakelijke scholing is een werkgeversverantwoordelijkheid.

Wil je meer weten over scholingsverplichting of heb je andere arbeidsrechtelijke vragen? Neem dan contact met mij op!

mr J. (Hanneke) van Haarlem                                        Van Zinnicq Bergmann Advocaten

Advocaat Arbeidsrecht                                                    ‘s-Hertogenbosch